28 januari 2019
Steun binnen en buiten de partij is essentieel om vrouwen in de politiek te krijgen en te houden.
Over het draaideureffect bij politica’s: waarom wordt het politieke talent van vrouwen niet ten volle benut?
Vorig jaar verschenen in de aanloop naar de lokale verkiezingen regelmatig mediaberichten over politici die de politieke arena vroegtijdig verlieten. Heel vaak ging het daarbij over vrouwelijke politici. Ook nu de lijstvorming voor de verkiezingen van 26 mei 2019 op volle toeren loopt, horen we her en der de boodschap dat vrouwen de politiek verlaten. Heel vaak voor een (top)job die in het verlengde van hun beleidsdomein ligt. Jammer genoeg ook regelmatig zonder degelijk alternatief. De redenen voor hun vertrek zijn persoonlijk en kunnen moeilijk veralgemeend of gerationaliseerd worden. Toch ziet nationaal voorzitter van de CD&V-vrouwen, Liesbeth Maris enkele opmerkelijke trends.
Maar al te vaak worden de oorzaken voor hun gebrek aan engagement of vroegtijdig vertrek bij vrouwen zelf gelegd. Ze zijn niet ambitieus genoeg, politiek spreekt hen niet aan, ze geven prioriteit aan het gezin, … . De oorzaak bij de vrouwen zelf leggen, is een gemakkelijkheidsoplossing die de politiek ervan vrijwaart om met een kritische blik naar zichzelf te kijken. Er zijn wel degelijk manieren waarop de politiek er structureel voor kan zorgen dat vrouwelijk politiek talent, ondanks hierboven opgesomde bezwaren, even sterk wordt opgepikt als mannelijk politiek talent.
Wat heel wat politica’s aangeven is dat het politieke leven onvoorspelbaar is en moeilijk combineerbaar is met een gezin, een (voltijdse) baan en andere maatschappelijke engagementen. Zelfs op lokaal niveau zijn het aantal vergaderingen niet te onderschatten. De gemeenteraad maar ook de algemene commissie vinden 's avonds plaats. Daarnaast zijn er nog de fractievergaderingen en bestuursvergaderingen die je aanwezigheid vereisen. Ben je bevoegd voor een bepaald beleidsdomein dan bezoek je natuurlijk ook nog heel wat activiteiten hieromtrent (sportwedstrijden, culturele activiteiten, …).
Ook de perceptie die vrouwen hebben ten opzichte van de politieke arena spelen een rol. Politiek is van oudsher een mannelijk domein dat door veel vrouwen niet-welkom of zelfs vijandig wordt gevonden. Seksistisch taalgebruik in vergaderingen bijvoorbeeld, schrikt af. Volgens Amerikaanse onderzoek door politieke wetenschappers zijn vrouwen sneller geneigd om het politieke strijdtoneel als bijzonder competitief en bevooroordeeld tegen vrouwen te zien. Vrouwen worden afgeschrikt door het politieke machtsspel, de negatieve of stereotype media-aandacht en het slechte imago dat politiek soms heeft.
Naast geïnstitutionaliseerde beperkingen zien we ook dat vrouwen zichzelf minder bekwaam achten om deel te nemen aan het politieke spel. Zo toont onderzoek aan dat vrouwen, veel minder dan mannen, over zichzelf denken en geloven dat ze gekwalificeerd genoeg zijn om zich verkiesbaar te stellen. Ze hebben minder politiek zelfvertrouwen en twijfelen soms aan hun dossierkennis. Onderzoek in focusgroepen toonde aan dat vrouwen worden tegengehouden door hun perfectionisme. Als ze niet de tijd hebben om alles tot in de puntjes juist te doen, doen ze het liever helemaal niet. Daarboven worden vrouwen veel minder aangespoord door hun omgeving om zich verkiesbaar te stellen. Die steun, vanuit de eigen omgeving maar ook vanuit de partij is onontbeerlijk voor een duurzaam politiek engagement.
Politiek is een onzekere stiel waarin men om de 5 en/of 6 jaar opnieuw naar de kiezer moet voor een evaluatie. In de aanloop naar de verkiezingen gaan politieke partijen soms op zoek naar een ‘wit konijn’, een vrouw (of man) die buiten de politiek naam heeft gemaakt en een toppositie op de kieslijst moet innemen. Dit zorgt bij heel wat politici voor onzekerheid en stress in aanloop naar de verkiezingen en lost structureel vaak weinig of niets op. Er zou met minstens evenveel creativiteit moeten gezocht worden naar manieren om het talent dat er reeds in de eigen rangen te vinden is, te laten groeien en volop kansen te geven. De steun die men vanuit de eigen omgeving en de politieke partij ervaart kan het verschil maken om het te blijven volhouden of niet. Daarom is het zo belangrijk dat politieke vrouwenbewegingen hun rol blijven spelen, ook anno 2019.
Het is essentieel dat vrouwenbewegingen samen met de moederpartijen structureel investeren in het ontdekken, coachen en ondersteunen van vrouwelijke politica’s om ervoor te zorgen dat zij het strijdtoneel niet vroegtijdig vertalen.
Men lijkt onvoldoende in te zetten op het stimuleren of ontwikkelen van politiek potentieel bij vrouwen. Mannen worden vaak veel sneller en veel meer aangespoord om zich kandidaat te stellen voor een politiek mandaat. Vrouwen ondervinden deze aansporing vaak niet, zowel thuis als binnen de politiek niet. Als ze dan bovendien geen andere vrouwen kennen die de combinatie gezin en politiek mogelijk doet lijken, worden ze nog minder gestimuleerd. Het is namelijk natuurlijk nog altijd zo dat van vrouwen nog steeds het grootste deel van de zorgtaak gevraagd wordt.
Slechts na jarenlange ervaring kan men aanspraak maken op topjobs en als vrouwen structureel de politiek na één of enkele legislaturen blijven verlaten kunnen de politieke partijen zich niet beroepen op vrouwen met ervaring en de nodige competenties voor bepaalde jobs. Eens die vrouwen de topfuncties bereikt hebben zijn ze enerzijds rolmodel voor vele jongere generaties vrouwen aanstormend talent maar ook coach, raadgever en beschermer wanneer het nodig is.
Voor Vrouw & Maatschappij – CD&V politica is en blijft de gelijke vertegenwoordiging van vrouwen in de politiek een topprioriteit. We stonden aan de wieg van de eerste quotawet, die de politieke vertegenwoordiging van vrouwen een stevige duw in de rug moest geven. Later werd de quotawet nog verstrengd: de helft van de plaatsen op de kieslijsten moeten nu gereserveerd worden voor vrouwen, en de rits moet worden toegepast voor de eerste twee plaatsen. Het is echter een illusie om te denken dat quota volstaan om de verspilling van vrouwelijk politiek talent tegen te gaan: een verandering in de regelgeving betekent nog geen verandering in de politieke mentaliteit en cultuur. Op de vraag ‘waarom mobiliseert de politiek vrouwen te weinig?’ kijken wij dus in de eerste plaats in de richting van de politieke cultuur. Durft de politiek zijn nek uit te steken en zichzelf in vraag te stellen? Helaas is het antwoord op deze vraag nog te vaak nee. Daarom blijven wij alle politieke spelers mobiliseren om het politieke talent van vrouwen, dat wel degelijk aanwezig is, ten volle te benutten.
Dit opiniestuk werd gepubliceerd op de VRT site .